Tomasz Zan urodził się 21 grudnia 1794 roku w Miasocie, obecnie na Białorusi. Swoje pierwsze nauki pobierał w gimnazjum, najpierw w Mińsku, a potem w Mołodecznie. Od roku 1815 kontynuował swoją edukację na wydziale matematyczno-fizycznym Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego. Na początku studiów zawarł przyjaźń z Adamem Mickiewiczem, która trwała aż do jego śmierci. W trakcie studiów rozpoczął także swoją działalność literacką.
Podczas studenckich lat, Tomasz Zan był założycielem lub członkiem różnych organizacji. Jedną z najważniejszych z nich była Liga Promienistych, którą sam założył. To Towarzystwo Przyjaciół Pożytecznej Zabawy, bo tak inaczej nazywało się to stowarzyszenie, głosiło filozofię stworzoną przez Zana, według której istnieją niezauważalne siły otaczające człowieka, wpływające na jego dobro i piękno, gdy jest pozytywny, oraz na jego brzydotę i zło, gdy wyzwala negatywne emocje. Ze względu na patriotyczne i wyzwoleńcze treści, organizacja musiała zawiesić swoją działalność niecały miesiąc po jej założeniu. Na bazie tej organizacji powstało Towarzystwo Filaretów, którego również przewodniczył Zan, aż do czasu masowych aresztowań konspiracyjnej młodzieży akademickiej w 1823 roku, związanych z działalnością patriotyczną. Był także członkiem Towarzystwa Szubrawców, organizacji moralnej, której głównym celem było krytykowanie ciemnoty, hazardu oraz próżności.
W procesie młodzieży wileńskiej w 1824 roku Tomasz Zan został skazany na rok ciężkiego więzienia w Orenburgu, a potem na zesłanie. W 1829 roku poznał niemieckiego przyrodnika Alexandra von Humboldta, którego został asystentem. Razem z von Humboldtem przeprowadzili liczne badania meteorologiczne. W 1831 roku, na zlecenie władz rosyjskich, zorganizował wyprawę w stepy dzisiejszego Kirgistanu i na Ural, gdzie na wschodniej jego stronie odkrył złoża złota. Materiały z tej wyprawy oraz geologiczne prace Zana znajdują się do dziś w orenburskich archiwach.
W 1837 roku przeniósł się do Petersburga, gdzie pracował w tamtejszym Instytucie Geologicznym. W 1841 roku powrócił do Wilna i podjął pracę w Głównym Urzędzie Korpusu Inżynierów Górniczych. Tamże w roku 1846 zawarł związek małżeński z Brygidą Świętorzecką, z którą miał czworo dzieci. W roku 1847 nabył majątek Kakowczyn od Adolfa Dobrowolskiego i zmienił jego nazwę na Kochaczyn.
W Kochaczynie spędził resztę swojego życia. Zmarł w 1855 roku na zapalenie opon mózgowych. Został pochowany w Smolnach, gdzie również spoczywają jego żona i dwóch synów.
#Straznicepamieci,
#Ukraina, #Lwów,
www.straznicepamieci.pl