14 lutego 1942 roku, generał Władysław Sikorski rozkazał utworzenie Armii Krajowej (AK). Scaliła ona konspiracyjne oddziały zbrojne i podprządkowała je rządowi Polski. AK była największym w całej Europie podziemnym wojskiem, liczącym około 390 tysięcy żołnierzy. Armia Krajowa kontynuowała działalność Służby Zwycięstwu Polski (SZP) i Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Naczelny Wódz, generał Władysław Sikorski, 14 lutego 1942 r. wydał rozkaz scalający konspiracyjne siły, co znacznie podniosło ich rangę i umożliwiło polskiemu rządowi dowodzić wszystkimi organizacjami wojskowymi, które walczyły o niepodległość kraju. AK zrzeszyła między innymi Bataliony Chłopskie, Gwardię Ludową Wolność, Równość, Niepodległość i Narodową Organizację Wojskową. Pierwszym dowódcą Armii Krajowej był generał Stefan „Grot” Rowecki
Walka o odzyskanie niepodległości przez Armię Krajową była prowadzona na ogromną skalę. Jej członkowie prowadzili różne działania: od wywiadu i kontrwywiadu, 
przez łączność radiową, niepodległościową propagandę i szkolenia aż po działania dywersyjne i przygotowanie do powszechnego powstania. Najważniejszym wydarzeniem w działalności AK, była rozpoczęta w 1943 roku przez generała Tadeusza Komorowskiego akcja „Burza”. Działania zbrojne przeciwko niemieckim wojskom w ramach akcji rozpoczęły się w styczniu 1944 roku. Do planu akcji włączona została Warszawa – tym sposobem 1 sierpnia wybuchło powstanie warszawskie, w którym wzięło udział około 50 tysięcy powstańców. Jednym z oddziałów AK była 5 Wileńska Brygada, należąca do Okręgu Wilno Armii Krajowej. Jej dowódcą był major Zygmunt „Łupaszka” Szendzielarz. Łupaszka został dowódcą brygady w sierpniu 1943 roku, przejął on tę rolę po Antonim „Kmicicu” Burzyńskim. Oddział po kilku miesiącach liczył już setkę ludzi, a jego działania miały miejsce głównie na północny-wschód Wilna. AKowcy walczyli z Niemcami i ich litewskimi sojusznikami oraz sowiecką partyzantką.
„Łupaszkowców” wyróżniała żelazna dyscyplina, zwracali uwagę na poprawność meludnków, jednolity ubiór, modlili się na rozpoczęcie i zakończenie dnia. Brygada toczyła walki zarówno z niemieckimi oddziałami antypartyzanckimi oraz partyzantką sowiecką. W kwietniu 1944 roku, aresztowany Łupaszka odmówił Niemcom współpracy, mającej polegać na wspólnych walkach z sowieckimi siłami. Gdy rozpoczęła się akcja „Burza”, oddział odmówił w niej udziału. Łupaszka argumentował to brakiem zaufania do sił sowieckich. 5 Wileńska Brygada Armii Krajowej została rozwiązana 22 lipca 1944 roku. Została ona jednak odtworzona przez Szendzielarza w kwietniu 1945 roku, prowadząc akcje skierowane przeciwko NKWD, UBP, KBW oraz Milicji Obywatelskiej. Około rok później, Łupaszka połączył 5 Brygadę z 6 Brygadą, jednakże minister Radkiewicz polecił mu w liście rozwiązanie oddziałów. Zygmunt Szendzielarz został potem aresztowany i osadzony w Warszawie na 2,5 roku. Łupaszka został skazany na karę śmierci za działania w podziemiu antykomunistycznym. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 roku.
Armia Krajowa uznawana jest za największe podziemne wojsko w czasie II wojny światowej. W 1944 roku liczyła ona blisko 400 tysięcy żołnierzy, oficerów i ochotników. AK rozwiązana została 19 stycznia 1945 roku przez generała Leopolda „Niedźwiadka” Okulickiego.
Red.
#straznicepamieci
#Litwa, #Wilno,#Troki, #Soleczniki
#Polska, #Warszawa, #Bydgoszcz
#Białoruś, #Nowogródek,
#Iwie, #Grodno, #Brześć
#Ukraina; #Lwów;
#Żółkiew; #Kijów; #Stanisławów;
#Rzeczpospoita
#SilniRazem
www.straznicepamieci.pl
