Dzisiaj 13 lutego (faktycznie nie wiadomo dokładnie kiedy, źródła podają między 13 a 25 lutego) urodziła się ukraińska poetka i pisarka modernistyczna Łesia Ukrainka (ukr. Леся Українка) – Łarysa Petriwna Kosacz-Kwitka herbu Korczak urodziła się 13 lutego 1871 w Nowogrodzie Wołyńskima a zmarła 1 sierpnia 1913 w Surami). Była wybitną ukraińską poetkę, pisarką modernistką i krytykiem literackim. Łesia była córką pisarki Olhi Kosacz i prawnika Petra Kosacza herbu Korczak. Jej wujem był ukraiński językoznawca i historyk Mychajło Drahomanow.
Łesia z uwagi na wątłe zdrowie całe swoje wykształcenie zdobywała w domu, gdyż od dzieciństwa chorowała na gruźlicę kości. Pierwszy swój wiersz napisała jako ośmiolatka natomiast jako trzynastolatka zadebiutowała oficjalnie w 1884 roku dwoma wierszami opublikowanymi w lwowskim czasopiśmie„Gwiazda”. Oprócz licznych wierszy, tomy: Na kryłach piseń („Na skrzydłach pieśni”, 1893), Dumy i mriji („Myśli i marzenia”, 1899), Widhuky („Recenzje”, 1902), opublikowała również kilkanaście dramatów. Jej twórczość była odbiciem silnych emocji i duchowego niepokoju jaki jej towarzyszył w tych trudnych dla niej i dla całej Europy czasach, mimo iż była rozedrgana i pełna skrajnych niemalże emocji jednak w swpich utworach odczuć można było wiary w zwycięstwo dobra i sprawiedliwości. Czując się spadkobierczynią kultury europejskiej, często nawiązywała do starożytności, a także do współczesnych sobie prądów literatury zachodniej. W jej dziełach wyraźnie widoczne są rysy symbolizmu. Za najdoskonalszy z utworów Łesi Ukrainki uważa się dramat poetycki Lisowa pisnia (Pieśń lasu). Jako krytyczka literacka opublikowała szereg artykułów poświęconych historii i współczesności literatury europejskiej, w tym polskiej, była również autorką licznych przekładówm.in. Homera, Heinego, Hugo, Byrona i Mickiewicza na język ukraiński. Łesia Ukrainka uważana była za jedną z najwybitniejszych postaci literatury ukraińskiej oraz jedną z najważniejszych modernistek w Europie.
Dzięki licznym podróżom prozdrowotnym do Grecji, Włoch rozwijały się jej zdolności językowe a dzięki znajomości francuskiego, łaciny, greki, włoskiego, niemieckiego czy angielskiego była w stanie poznawać kanon europejskiej literatury i doskonale orientowała się we współczesnym życiu literackim. Znajomość języków i kultury Europejskiej w istotny sposób wpłynęła na kształt artystyczny twórczości pisarki, która zdaniem wielu znawców tematu obok Iwana Franki położyła największe zasługi dla literatury ukraińskiej, w jej propagowaniu i rozwoju i wyprowadzeniu ukraińskiej literatury poza konwencje wąskiego regionalizmu – tak o jej twórczości i zasługach i wadze jej lingwistycznych zdolności pisał Tadeusz Chrościelewski, który określił postać Łarysy Kosacz jako „jakże ukraińską i europejską zarazem”.
Łesia z uwagi na zamieszkanie na Wołyniu miał doskonałą znajomość języka polskiego. Pisarka od dziecka zafascynowana była Mickiewiczem i szeroko tłumaczyła jego dzieła na język ukraiński. Nadmienić warto, iż Łesia Ukrainka nie znała osobiście polskich pisarek i pisarzy, jej współczesnych a symboliczną relację z twórczyniami i twórcami znad Wisły nawiązywała jedynie poprzez swoje liczne literackie odniesienia i analizy krytyczne.
Pisarka odwiedzała Polskę – w 1896 złożyła wizytę wujowi Aleksandrowi Drahomanowowi (bratu Mychajły Drahomanowa, literaturoznawcy i etnologa), lekarzowi pracującemu wówczas w szpitalu psychiatrycznym w podwarszawskich Tworkach. Wizyta u wuja w Tworkach stała się impulsem do napisania szkicu prozatorskiego „Miasto smutku”, w którym zawarte są refleksje nad istotą obłędu i osamotnieniem chorych psychicznie. Podobne tematy pojawiają się też w jej pierwszym dramacie „Błękitna Róża”.
Jeżeli chodzi o zapatrywania polityczne, Łesi mimo iż pochodziła z zamożnej ziemiańskiej, inteligenckiej rodziny to jej poglądy były nie tylko antycarskie a wręcz lewicujące. Łesia Ukrainka była opozycyjnie nastawiona wobec władzy carskiej, przynależała do organizacji marksistowskich na Ukrainie. Do jej mniej chlubnych dokonań należy przekład Manifestu komunistycznego Karola Marksa na język ukraiński, za co pozostawała pod carskim dozorem policyjnym.
Pisarka chorowała niemal całe życie, mimo choroby starała się tworzyć dużo lecz niewiele czasu na tę twórczość dał jej los. Ta znakomita pisarka zmarła w wieku 42 lat podczas pobytu w sanatorium w Surami w obecnej Gruzji. Doczesne szczątki Łarysy Kosacz złożono w grobie na cmentarzu Bajkowa w Kijowie. Jej imieniem opatrzona jest jedna z ulic we Lwowie przycinająca ul. Krakowską (łączy Prospekt Svobody z ulicą Podwalną)
Red.
#Straznicepamieci,
#Ukraina, #Lwów,
#ŁesiaUkrainka, #ЛесяУкраїнка, #OperaLwowska, #TeatrPolski, #TeatrWielki, #TeatrMiejski, #TeatrLwów
www.Straznicepamieci.pl