KOŚCIÓŁ FARNY pw. Przemienienia Pańskiego wybudowany został w latach 1719–1723 na miejscu wcześniejszej świątyni ufundowanej pod koniec XIV wieku przez Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda. Na zewnątrz świątyni wmurowana jest tablica upamiętniająca ważne wydarzenie, jakie miało miejsce w nowogródzkiej farze w 1422 r. – ślub króla Władysława Jagiełły z Sonką (Zofią) Holszańską, przyszłą matką królów Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka. 12 lutego 1799 r. w farze nowogródzkiej został ochrzczony Adam Mickiewicz. O tym fakcie również przypomina pamiątkowa tablica umieszczona wewnątrz i na zewnątrz kościoła. Fara znajduje się w Nowogródku na Białorusi.
HISTORIA FARY
Fara znacznie ucierpiała podczas kampanii napoleońskiej, ponieważ Francuzi urządzili w niej magazyn. Świątynia z czasem coraz bardziej niszczała, a władze rosyjskie nie wydawały pozwolenia na remont. Zmiany nastąpiły dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1921 r. Komitet Odbudowy Fary, dzięki subwencji rządowej, rozpoczął najpilniejsze prace remontowe. 1 listopada 1922 r. biskup miński Zygmunt Aoziński poświęcił świątynię, a w 1929 r. zaprosił do Nowogródka siostry nazaretanki. Po wybuchu II wojny światowej siostry nazaretanki najpierw dotknęły represje sowieckie. Podczas okupacji hitlerowskiej, 1 sierpnia 1943 r., 11 sióstr zostało rozstrzelanych przez Niemców. Zostały beatyfikowane przez papieża Jana Pawła II w Rzymie 5 marca 2000 r. Ich prochy obecnie spoczywają w kościele. Przy życiu pozostała jedynie siostra Małgorzata i to ona, wraz z parafianami opiekowała się farą, aż do roku 1956 i przyjazdu pierwszego po wojnie proboszcza, ks. Wojciecha Nowaczyka. Świątynia jest jednonawowa i ma półkoliście zamknięte prezbiterium. Fasadę, zwieńczoną trójkątnym szczytem, flankują dwie niskie, czworoboczne wieże. W nawie kościoła zachowały się sklepienia kolebkowe, a w kaplicach – gotyckie sklepienia żebrowe.
– Widoczne skutki zbyt krótkich okapów opierzeń oraz braku kompletnego orynnowania i niszczejącej przez to niedawno nowo wykonanej elewacji (naprawionych ubytków i malatury)
Fara nowogródzka należy do najstarszych kościołów W.Ks.Lit. fundowanych przez w. księcia Witolda, ok. 1393 (tj. w okresie jego samodzielnych rządów na Litwie 1392–1430), choć w jednym z przekazów pojawia się mało prawdopodobna data 1386. Nie znamy dokładnej daty dokumentu fundacyjnego, lecz jego treść przekazuje potwierdzenie uposażenia, wydane w r. 1449 przez Kazimierza Jagiellończyka na prośbę ks. Arnolda z Warki, pierwszego znanego z imienia proboszcza tego kościoła. Uposażenie i przywileje kościoła potwierdził w r. 1529 bp wileński Jan z Książąt Litewskich, a w r. 1531 król Zygmunt I Stary. 16 IV 1584 przywilejem króla Stefana Batorego dochody plebanii nowogródzkiej zostały inkorporowane do założonego w tym roku seminarium diecezjalnego. Jego dobrami zarządzała kapituła wileńska, która przejęła odtąd prawo patronatu, mianując proboszczami nowogródzkimi kanoników wybieranych ze swego grona, co spowodowało, że w praktyce funkcję tę pełnili ich rezydujący na miejscu zastępcy (komendariusze). – pisała o Farze Maria Kałamajska-Saeed w publikacji „Kościół Rektoralny p. w. Przemienienia Pańskiego (dawna Fara) i dom zakonny ss. nazaretanek p. w. Chrystusa Króla”.
AKTUALNY STAN FARY
Niestety po II wojnie światowej kościół był pozbawiony właściwej opieki konserwatorskiej. W latach 2010-2013 prowadzone były prace remontowo-konserwatorskie w świątyni. Zadanie finansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanych w ramach Programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”. Zabiegi konserwatorskie rozpoczął Oddział Warszawski Stowarzyszenia Wspólnota Polska, a kontynuowało Towarzystwo Tradycji Akademickiej we współpracy z Fundacją Dziedzictwa Kulturowego. Prace przy elewacji przeprowadził zespół pod kierunkiem konserwatora Kazimierza Patejuka. Pod kierunkiem Lucyny Piekacz – Omieczyńskiej w 2013 r. wykonane zostały prace konserwatorskie cennego zabytku, zachowanego w kaplicy Bożego Ciała nowogródzkiej świątyni – marmurowej płyty z 1643 r. fundowanej przez kasztelana nowogródzkiego Jana Rudominę Dusiackiego dla upamiętnienia brata Jerzego i jego ośmiu towarzyszy poległych w bitwie pod Chocimiem. Po przeprowadzonej wizji in situ w październiku 2022 roku stwierdzono, że dach nad nawą i kaplicami jest w stanie katastrofalnym. Dachówka położona po II wojnie światowej jest popękana, a wykonane uszczelnienie zaprawą wapienną miejscami zostało wypłukane. Doraźne uzupełnienia zaprawy wykonane w latach 2010-2013 nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. Opierzenie blacharskie przy szczycie ściany frontowej zostało wykonane niepoprawnie, gdyż brak odpowiedniego kapinoska sprawia, że woda spływa na odnowioną w latach 2010-13 ścianę frontową kościoła.
RATUJMY FARĘ NOWOGRÓDZKĄ – DEBATA – APEL OBEJŻYJ FILM
Próba ponownego ratowania Kościoła Farnego p. w. Przemienienia Pańskiego w Nowogródku oraz obu towarzyszącym mu kaplicom. Stowarzyszenie od dwóch lat oczekuje na pozytywną reakcję Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ministerstwo swoje decyzje tłumaczy polityczną sytuacją na Białorusi. Przy takiej narracji łatwo zagubić będzie „polskie perły”, które znajdują się poza granicami naszego państwa, a rolą ministerstwa jest właśnie pielęgnacja i dbanie o te „perły”. Szczególnie, gdy miejsce tak ważne – miejsce, w którym ślub wziął król Władysław II Jagiełło i ochrzczony został wieszcz narodowy, Adam Mickiewicz – woła o natychmiastową pomoc i ratunek.
Red.
#straznicepamieci
#Litwa, #Wilno,#Troki, #Soleczniki
#Polska, #Warszawa, #Bydgoszcz
#Białoruś, #Nowogródek,
#Iwie, #Grodno, #Brześć
#Ukraina; #Lwów;
#Żółkiew; #Kijów; #Stanisławów;
#Rzeczpospoita
#SilniRazem
www.StraznicePamieci.pl